مثلا دنبال تفسیرهای مثبت، منطقی و متفاوت‌تری از زندگی و رویدادهای آن باشید. چرا فکر می‌کنید فقط یک تفسیر برای یک اتقاق وجود دارد؟ مثلا اگر شخصی، شما را ترک کرده‌؛ چرا فکر می‌کنید همه شما را رها می‌کنند؟ آیا با این افکارتان به نتایج سودمند و ارزشمندی در زندگی می‌رسید؟

خودتان را یک انتخاب‌گر فعال در روابط بدانید؛ نه یک تسلیم شده‌ی منفعل! منتظر نباشید تا تله‌ی شما، برایتان آدمهای مشابه‌ای را انتخاب کند و بعد شما تفسیر کنید که همه من را ترک می‌کنند یا هیچ‌کس من را دوست ندارد یا همه می‌خواهند به من آسیب بزنند!

آگاه باشید که تحت چه شرایطی، روابط خود را انتخاب می‌کنید و با چه توجیهاتی، به روابط خود ادامه می‌دهید. مثلا وقتی تله نقص و شرم دارید در روابطی می‌مانید که شما را تحقیر می‌کنند و حتی عشق را برابر با کنترل و فشار، تفسیر می‌کنید! پس باور و رفتار شما در خدمت تله عمل کرده و به تداوم آن کمک می‌کند‌.

از شما می‌خواهم که با جدیت تمام با تله خود وارد بحث و جدل شوید! اصلا تصور کنید تله خود را می‌خواهید در محکمه ذهنتان، محاکمه کنید. چه دلایل و شواهدی، علیه او می‌آورید!؟ ممکن است حتی صدایتان را بلند و خشم خود را بر سر او خالی کنید! بهتر است تله را از خودتان جدا تصور کنید تا بهتر اثرات آن را بر خودتان بررسی کنید.سوالات قبل ازدواج 

به این توجه کنید که تا حالا تجارب شما چگونه در جهت تایید تله‌های شما بوده‌اند و اگر چنین نبود چه تغییراتی در زندگی‌ شما رخ می‌داد؟ احتمالا این روابط مخرب را نداشتید! یا رشته مورد علاقه‌اتان را ادامه می‌دادید! یا کار چالشی‌تری انتخاب می‌کردید! تله‌ها، انتخاب‌های شما را در زمینه روابط، شغل، ازدواج و... تحت تاثیر قرار می‌دهند و در مقابل، انتخاب‌های منفی نیز تله‌های شما را تقویت می‌کنند.

آیا کسانی که انتخاب می‌کنیم یا عاشق می‌شویم؛ انتخاب و خواسته بخش سالم ما هستند یا بخش ناسالم ما..!؟ اول به این سوال فکر کنید.

اگر در کودکی پدر و مادری داشته باشیم که با ما بد رفتاری کرده باشند و ما دچار تله هایی شده باشیم؛ الان بیشتر احتمال دارد که در ازدواج نیز افرادی را انتخاب کنیم که با ما بد رفتار کنند یا ممکن است بیشتر جذب چنین افرادی شویم!

یا اگر ما را در کودکی زیاد کنترل کرده‌اند الان هم یا ما کاملاً تحت کنترل دیگران در می‌آییم یا دیگران را کنترل می‌کنیم! یا کسی که در کودکی آزار جنسی دیده است؛ الان هم درگیر روابط جنسی متعدد با دیگران می‌شود!

ما آگاهانه یا ناآگاهانه در مسیر تایید و تداوم تله‌ها زندگی می‌کنیم. حتی ترکیب هیجانی و جنسی که در ما نسبت به دیگران فعال می‌شود برگرفته از تله‌‌ ماست. مثلا کسی که طرحواره نقص/ شرم دارد؛ نسبت به کسی که حس می‌کند قدرت، هیجان و زیبایی دارد جذب می‌شود! یا کسی که طرحواره رهاشدگی یا محرومیت هیجانی دارد؛ بیشتر جذب یک رابطه عاطفی بی‌تعهد و ناپایدار یا سرد و بی‌عاطفه می‌شود!

پس عاشق شدن، ممکن است نشانه فعال شدن تله‌های ما باشد! زیرا کسانی که تله‌های ما را فعال می‌کنند برای ما آشناتر و جذاب‌تر هستند و حتی ما تعاریف و باورهایی از عشق داریم که مطابق با تله‌هاست! در اثر تله‌ها، برای ما دنیایی در در کودکی ساخته می‌شود که در بزرگسالی، جز آن، دنیای دیگر یا واقعیت دیگری را نمی‌بینیم! ما تمایل داریم که رنج‌ها و موقعیت‌های رنج آور کودکی را تکرار کنیم و با آدمهای مشابه روبرو شویم؛ البته نه آگاهانه

تله ها باعث می‌شوند که ما در دام تکرار شرایط کودکی بیفتیم! آنها به ما می‌گویند چه احساسی نسبت به خودت داشته باش و چه دیدگاهی نسبت به خود، دیگران و جهان..! تله‌ها به ما آسیب می‌زنند اما چون تنها باورهای آشنایی هستند که ما داریم؛ پشت آنها احساس امنیت داریم! زیرا باعث می‌شوند رنج واقعیت را تحمل نکنیم و با پیش‌بینی پذیری زندگی کنیم.

مثل یک سناریویی که از قبل در ذهن ما طراحی شده است و به ما می‌گوید با چه کسانی در ارتباط خواهیم بود؟ با چه کسی ازدواج می‌کنیم و چه کاره می‌شویم! برای بهبود و تغییر تله‌ها ابتدا بایستی نسبت به آنها بینش پیدا کنیم که کجاها بر ما تاثیر داشته و دارند و چگونه و در چه موقعیت‌ها و روابطی فعال می‌شوند. این گام اول درمان است.

برخی راههای تداوم و‌ تکرار تله‌ها در ما

۱- خطاهای شناختی: تفسیرهای منفی و غیرواقع‌بینانه‌ای هستند که توسط آنها رویدادها و واقعیت‌ها را تفسیر می‌کنید. کسی که تله خاصی دارد اطلاعات و رویدادها را به گونه‌ای تفسیر می‌کند تا تله‌های او تایید شوند. خطاهای شناختی باعث می‌شوند اطلاعات همسو با تله‌ها تقویت و اطلاعات مغایر با تله‌ها انکار یا نادیده گرفته شوند.

اگر متوجه شده‌اید دچار چه تله‌هایی هستید باید بررسی کنید در وقت موقعیت‌ها و رویدادهای منفی، چه افکار و برداشتهایی دارید؟ خطاهای شناختی موجود در افکار شما چه هستند؟ هر بار که خطاهای شناختی خود را پیدا و افکار و برداشت‌های خود را منطقی و انعطاف‌پذیر کنید؛ تله‌های شما هم بیشتر به خودآگاه آمده و تحت کنترل در می‌آیند. برخی از خطاهای شناختی را در استوری می‌آورم.

۲- الگوهای خودآسیب‌رسان: رفتارهایی هستند که شما را درگیر موقعیت‌ها و روابطی می‌کنند که تله‌های شما تکرار و تقویت می‌شوند. مثلا کسی که تله رهاشدگی دارد با آدمهایی وارد رابطه می‌شود که او را ترک می‌کنند یا همیشه به او خیانت می‌کنند یا اصلا متاهل هستند! یا کسی که تله محرومیت هیجانی دارد به آدمهای سرد، دل می‌بندد. یا کسی که تله بی‌اعتمادی/ بدرفتاری دارد درگیر روابط آسیب زننده می‌شود.

آگاه باشید که الگوهای تکراری شما در روابط چیست؟ بیشتر با چه نوع آدمهایی ارتباط برقرار می‌کنید؟ آیا آدمهای امن، سالم و مورد اعتمادی را انتخاب می‌کنید؟ نگویید همه مردها یا زن‌ها بد شده‌اند؛ پس من دیگر وارد رابطه با هیچکس نمی‌شوم! یا هیچکس من را دوست ندارد! یا همه می‌خواهند از من سواستفاده کنند! این عبارات، خودشان باورهای ناشی از تله‌هاست! به جای این، نقش خود را در این روابط پیدا کنید

۳- پاسخ‌های مقابله‌ای: افراد ممکن است در برابر تله‌ها بصورت عادت، سه واکنش ناسازگارانه نشان دهند که همین واکنش‌ها، بیشتر تله‌های آنها را تقویت می‌کنند.الف- جنگ (جبران افراطی) ب- فرار (اجتناب) ج- تسلیم یا میخکوب شدن. افراد ممکن است یک پاسخ خاص را بیشتر انجام یا در مقاطعی چند پاسخ مختلف را انجام دهند که در واقع سبک مقابله‌ای آنها محسوب می‌شود.

مثلا کسی که تله بی‌اعتمادی/بدرفتاری دارد ممکن است از برقراری هر رابطه عاطفی، اجتناب کند اما همان فرد اگر در رابطه‌ای آسیب زا باشد ممکن است برعکس خود را تسلیم نگه دارد! یا کسی که تله رهاشدگی دارد به روابطی که فقط او را ترک می‌کنند عادت می‌کند! اما پاسخ‌های سازگارانه بر اساس پذیرش واقعیت و مسئولیت و تعهد به تغییر انجام می‌شود

می‌گوید: از او می‌ترسم! من را کنترل می‌کند به من توهین می‌کند؛ من را تحقیر می‌کند و به من خیانت می‌کند اما آدم خوبی‌ست؛ خیلی دوستش دارم!

اولا خودتان را درگیر تعریف آدم خوب و بد نکنید! چون اولا آدم خوب ممکن است بدی کند و آدم بد ممکن است خوبی کند!‌ دوماً معمولا تعاریف آدم خوب و بد تشکیل شده است از مجموعه‌ای مبهم از قضاوتهای کلی شما که یک نفر را مطلقاً خوب یا بد فرض می‌کنید.

مثلا فکر می‌کنید تمام مردان همیشه دست بزن دارند مثل پدر شما و چون این آدم ندارد یک امتیاز است و آدم خوبی حساب می‌شود! گاهی هم چون خودتان یک ضعف دارید یا مثلا در تله نقص و شرم هستید عاشق آدم‌های جذاب و به ظاهر قدرتمند می‌شوید و دیگر صفات واقعی فرد را نادیده می‌گیرید! یا چون در تله رهاشدگی هستید به کسی که حتی نصف و نیمه با شماست و با دیگران؛ دلخوش هستید و کافیست فقط ترکتان نکند؛ دیگر شما او را خوب می‌دانید!

پس این نکته، مهم است که تعریف شما از آدم خوب چیست؟ آدمی که یک یا چند صفت مورد علاقه شما را دارد مثلا جذاب است! دست بزن ندارد! معتاد نیست! گفته ترکت نمی‌کنم! گفته دوستت دارم!‌ یا آدمی که واقعا در ارتباط با شما رفتار خوبی دارد؟

این طبیعی‌ست که به هر دلیل غیرمنطقی ممکن است شما کسی را دوست داشته باشید اما تنها با دلایل حسی و احساسی، نمی‌توانید متوجه واقعیت‌ یک نفر شوید و قضاوت کنید که او آدم خوبی است! زیرا آدم خوب، یعنی کسی که رفتار خوبی با شما دارد! نه کسی که صرفاً نقاط ضعف شما را ندارد! یا خوب حرف می‌زند! یا وعده‌های خوب داده است!

می‌گوید عاشقش هستم! بیکار است اما باهوش است! من می‌دانم که آینده خوبی دارد و خوش شانس است! من را دوست دارد اما فقط نمی‌تواند احساسش را به من بیان کند! می‌دانم چون کسی او را درک نمی‌کند این مشکلات عصبی و افسردگی شدید را دارد؛ پس من سعی می‌کنم او را کمک کنم تا خوب شود!سوالات قبل ازدواج 

در واقع شما عاشق کسی شده‌اید که امیدوارید با عشق شما تبدیل به آدمی دیگر شود! اولا چرا دیگران باید بر طبق توقع‌ و قاعده شما تغییر کنند؟! دوما شما در واقع عاشق خود واقعی فرد نشده‌اید؛ بلکه شما روی چیزی که نیست قمار کرده‌اید و امید واهی دارید؛ پس اگر نقشه شما عملی نشود دلسرد می‌شوید! شاید هم همیشه در یک امید واهی بمانید که بهتر می‌شود..! شما عاشق صفات بالقوه‌ فرد شده‌اید؛ نه صفاتی که فرد اکنون بالفعل دارد! رابطه‌ای که در آن، شما ناجی و دیگری قربانی است و یا برعکس، رابطه‌ای سالم نیست!

روانشناسی غیر علمی، ما را تشویق به ندیدن واقعیت‌ها و اتفاقات ناگوار، فرار از احساسات منفی و اجتناب از اطلاعات می‌کند! اما این اطلاعات چقدر غیرمهم و غیرلازم هستند؟ اتفاقات و اطلاعات، به خودی خود، به ما آسیب نمی‌‌زنند یا دست کم، این همه آسیب‌زا نیستند؛ بلکه تفسیر و استفاده‌ای که از آن‌ها می‌کنیم ممکن است آسیب‌زا باشد.

جهان بیرون، هرگز خودش را با افکار من تنظیم نمی‌کند! مسائل من نیز با فکر نکردن، محو نمی‌شوند‌ و اتفاقاً هر چقدر ما سعی کنیم به چیزی فکر نکنیم بیشتر در ذهن ما تکرار می‌شود و تاخیر نیز در حل مسئله یا فرار از واقعیت، کار را برای ما سخت‌تر می‌کند!

در رویکرد مقابله‌ای کنترل و سرکوب، ما می‌خواهیم علت‌ها را حذف کنیم تا دچار احساسات و افکار منفی نشویم! چون سلامت روانی را در این می‌دانیم که مطلقاً هیچ حس بدی در ما نباشد! شما شاید بتوانید در جهان بیرون، تنها چیزهایی که البته تحت کنترل شماست را حذف کنید؛ اما نمی‌توانید این رویکرد حذف و کنترل را برای جهان درون هم استفاده کنید!

ما موجوداتی هستیم با گذشته و تاریخچه‌ و با خاطرات و تجربیاتی... شما نمی‌توانید محتوای فکری، احساسی و هیجانی اینها را در خودتان حذف کنید؛ چه بسا سرکوب و کنترل، آنها را شدیدتر می‌کند و از میان خواب‌ها و اعمال ناآگاهانه‌ی شما سر بر می‌آورند!

پرداختن به مصرف الکل، مواد مخدر، قرص‌های روانگردان، رفتار خودکشی، افسردگی، حملات اضطرابی، اعتیاد به روابط جنسی، توهم مثبت، خوش خیالی و... اینها نمونه‌هایی از رفتارهای کنترلی است‌ که نتایجی جز بیماری، اجتناب از واقعیت و عدم روبرو شدن با مسائل نخواهند داشت.

این روش‌های کنترلی می‌خواهند بگویند اصلا قبل از اینکه دچار رنج و ناراحتی شوی، علت را حذف کن! اما شما چقدر کنترلی بر حذف و تغییر عوامل درونی و بیرونی ناراحتی خود دارید؟ این حذف و کنترل‌ها چه هزینه‌ها و تبعاتی برای شما به همراه دارند؟ به اینها خوب فکر کنید.

مشکلات روانشناختی ما، زمانی شروع یا تشدید می‌شوند که می‌گوییم من نباید بترسم! من نباید گریه کنم! من نباید الان دلتنگ کسی که مرا ترک کرده باشم! من نباید احساس تنهایی کنم! این نبایدها ناشی از نپذیرفتن واقعیت و روبرو نشدن با احساساتتان است و به این منجر می‌شود که شما واکنش‌های هیجانی انجام دهید تا احساس رنجتان را هر طور شده، رفع و در واقع، سرکوب کنید!

مثلا برای اینکه احساس تنهایی نکنید؛ با هر کسی از راه رسید یا دل بستید؛ ازدواج می‌کنید! برای اینکه احساس دلتنگی نکنید؛ وارد رابطه جایگزین می‌شوید! چون احساس بیهودگی و بی‌ارزشی می‌کنید یا چون از مشکلی در رنج هستید؛ به سمت اعتیاد و مصرف مشروبات الکی می‌روید! یا چون به شما خیانت شده و خشم دارید؛ شما هم با خیانت جبران می‌کنید! یا چون ترس از شکست دارید؛ هیچ کار جدیدی را شروع نمی‌کنید!

در تمام این حالات، شما شاید موقتا آن احساس رنجتان را خفه کنید که فقط حس نشود؛ اما چون رفتار شما هیجانی و بر اساس انواع اجتناب صورت گرفته است؛ سالم، مسئولانه و عاقلانه نیست. پس هم از آسیب جلوگیری نمی‌کند و هم شما را به نتایج درستی نمی‌رساند! وقتی احساساتتان را نپذیرید؛ از آنها کوه می‌سازید و‌ به آنها دامن می‌زنید؛ پس شدت و مدت آنها، زیاد و خارج از کنترل می‌شود! مثلا یک غم طبیعی را تبدیل به افسردگی می‌کنید!سوالات قبل ازدواج 

حتی ممکن است وارد توهمات مثبت شوید تا با افکار جادویی، احساس رنجتان را تسکین دهید! ممکن است در کنترل خرافه یا اشخاصی که شما را مسخ کنند قرار بگیرید تا احساس رنجتان حذف شود! اما هیچ راهی جز پذیرش واقعیت و احترام به حقیقت، شما را به صلح و سازگاری نمی‌رساند! وقتی واقعیت‌های خودتان را و دیگران را همان طور که هستند بپذیرید؛ احساس قدرت و اعتماد بنفس می‌کنید.

مهم این است آگاه باشید فرار، انکار و توهم دارد به شما چه آسیب‌هایی می‌زند؟ چه هزینه‌هایی برای شما به همراه داشته و چگونه شما را از اهداف و ارزشهایتان دور کرده است‌؟ خیلی اوقات حتی این فرارها و انکارها، خودآگاهانه نیست و آگاهی نسبت به آنها موجب آشکار شدن و توقف آنها می‌شود! با خودتان روبرو شوید و خود را با تمام آنچه هستید بپذیرید!

منبع: مشاوره خانواده

افکار، قدرتشان را از شما می‌گیرند اما قادر مطلق نیستند که شما هر چه فکر کنید در جهان عینی و فیزیکی بیرونی که قواعد و قوانین تعریف شده‌ای دارد، تغییر ایجاد شود یا اتفاقی بیفتد! مثلا فکر کنید و بدون هیچ عمل فیزیکی، چیزی جابجا شود یا صفحاتی از کتاب شما ورق بخورد!

بعضی افراد چنان روی قدرت افکار اغراق می‌کنند که میان آنها و واقعیت بیرونی، فاصله می‌افتد و در نهایت، دچار توهم، از بی‌خود شدن و بیماری می‌شوند!

فرض کنید جایی از بدن شما به خونریزی افتاده است. اگر مثبت اندیش خوش خیال باشید می‌گویید: هیچ اشکالی ندارد! خیال می‌کنم اصلا زخمی وجود ندارد و یا فکر می‌کنم که زخمم خوب شده است!

اما اگر مثبت اندیش واقع‌بینانه باشید تلاش می‌کنید که آگاه شوید چه اتفاقی افتاده و زخمتان در اثر چه حادثه‌ای رخ داده است. آن را پانسمان می‌کنید و با تفکر مثبت، به روند طبیعی بهبود زخم می‌کنید.

در تفکر مثبت خوش باورانه، شما اصلا موارد منفی یا واقعیت‌های رنج‌آور یا خارج از میل و خواسته را نمی‌بینید و یا انکار می‌کنید! در تفکر منفی هم برعکس فقط روی موارد منفی تمرکز می‌کنید!

مثلا از یک گل، فقط خار آن را می‌بینید و از زیبایی و عطر گل لذتی نمی‌برید! شما می‌توانید سراسر زندگی‌اتان را پر از بدبختی و شکست بدانید و یا بدون هیچ مشکل و احساس منفی! این دو نوع تفکر، هر دو غیرواقع بینانه‌ و آسیب‌زننده هستند!سوالات قبل ازدواج 

مثبت اندیشان خوش خیال، از تفکر مثبت، برای اجتناب از افکار منفی و مشکلات واقعی خود استفاده می‌کنند. آنها برای توجیه ناتوانی خود، در پذیرش رنج زمان حال، به افکار مثبت مبتنی بر آینده پناه می‌برند و تا وقتی که واقعیت‌ها و اتفاقات، طبق لیست بایدها، خواسته‌ها و آرزوهای آنها رخ ندهد؛ دست به دامن افکار مثبت هستند تا شاید دنیا با توجه به انرژی مثبت افکارشان، تغییر کند! تفکر مثبت، وسیله انکار آنهاست!

اما وقتی که مجبورند درد و رنج واقعیت‌ها، اتفاقات و بیماریها را تحمل کنند خودشان را سرزنش می‌کنند که حتما من جایی خطا فکر کرده‌ام! یا مثبت فکر نکرده‌ام یا آنطور که باید باور نکرده‌ام!

در نهایت هر اتفاق بدی در زندگی رخ بدهد را گردن باورهای خودشان می‌اندازند و خودشان هم نمی‌دانند چگونه باید باور کنند تا اتفاق بیفتد! فقط می‌گویند من درست باور نکردم تا شکست نخورم! در حالی که وجود شکست‌ها و احساسات منفی، جزیی از زندگی طبیعی هر انسانی است.

منبع: مشاوره خانواده

ما در برابر هیجانات منفی ممکن است با چند روش مقابله کنیم. البته هیجانات مثبت غیرقابل کنترل نیز می‌توانند به ما آسیب بزنند!

یک روش که قبل یا هنگام بروز هیجان انجام می‌شود این است که خود را آگاهانه و بر اساس شرایط، از عامل هیجان‌زا دور نگه داریم؛ مثلا در موقعیت‌های پراسترس یا در روابط غیرقابل کنترل که مجبور نیستیم باشیم قرار نگیریم یا موادی که می‌دانیم هیجانات ما را از کنترل خارج می‌کنند مصرف نکنیم!

یا برای حفاظت از جان خود، در شرایط پرخطر قرار نگیریم یا خوراکی‌های پرکالری را در منزل نگه نداریم و... این اجتناب‌ها چون موقعیتی و مقطعی هستند؛ ممکن است در مواقعی اثربخش باشند.

روشی دیگر این است که باورها و قضاوت‌هایی از خود که عامل هیجاناتمان هستند را بررسی و افکار خطای خود را پیدا کنیم. مثلا این دیدگاه که من نباید دچار موقعیت چالش برانگیز شوم یا اینکه من اگر در موقعیتی رنج‌آور قرار گرفتم؛ اصلا نمی‌توانم آن را تحمل کنم یا من تحمل شکست یا ناکامی را ندارم

یا اگر فلان اتفاق بیفتد یا اگر کسی من را دوست نداشته باشد و یا اگر از فلانی جدا شوم؛ فاجعه است و... مسلماً من دیدگاهی دارم و در خود می‌پرورانم که خود موجب هیجانات منفی در من می‌شود!

اما روشی دیگر هم وجود دارد که افراد بعد از بروز هیجانات انجام می‌دهند. مثلا سرکوب هیجان یا اجتناب ذهنی از هیجان، توهم و خوش خیالی، رویا پروری، امیدواری کاذب، پرت کردن حواس، پرداختن به فعالیتهای انرژیبخش، آرام سازی خود و غیرهسوالات قبل ازدواج 

برخی روشها نه تنها هیجانات شما را فروکش نمی‌دهند بلکه باعث می‌شوند بیشتر به هیجانات خود دامن بزنید. مخصوصاً روش‌هایی که شما را به سمت اجتناب از تجربه افکار و احساسات منفی می‌کشانند. چون شما را مجبور می‌کنند که فکر کنید به چیزی فکر نکنید! تلاش برای حذف فکر یا جایگزینی آن با فکر دیگر، بیشتر به فکر منفی شما دامن می‌زند.

اما اگر شما به مرور روی وجه بالغ و آگاه خود کار کنید و موقعیتهایی که باعث برانگیختن هیجاناتتان می‌شود را دوباره ارزیابی کنید و افکار خود را مورد بررسی قرار دهید و اگر انتظارات مثبتی از توانایی خود در مقابله با شرایط استرس‌زا داشته باشید؛ بهتر می‌توانید با آن مقابله سالم داشته باشید.